แฟนพันธุ์แท้ เป็นรายการเกมโชว์ควิซโชว์ที่ส่งเสริมความรู้ ความรัก ความคลั่งไคล้ และแสดงถึงอัจฉริยภาพในสาขาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นบุคคล สิ่งของ สถานที่ วัฒนธรรม วรรณกรรม และเหตุการณ์ต่าง ๆ ด้วยการแข่งขันเรื่องราวนั้น ๆ ผลิตรายการโดย บริษัท เวิร์คพอยท์ เอ็นเทอร์เทนเมนท์ จำกัด (มหาชน) เริ่มออกอากาศครั้งแรกทางสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 5 เมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2543 ก่อนที่ในปี พ.ศ. 2558 จะย้ายช่องทางการออกอากาศมายังช่องเวิร์คพอยท์ และมีการปรับรูปแบบการแข่งขันตามความเหมาะสม
แฟนพันธุ์แท้มีไอเดียตั้งต้นจากการที่ ประภาส ชลศรานนท์ รองประธานบริษัทเวิร์คพอยท์ ได้ยินซูโม่ขิ่ม กฤษณ์ชัย ศิลป์วิสุทธิ์ เพื่อนร่วมรุ่นที่คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เล่าเรื่องสโมสรฟุตบอลลิเวอร์พูลที่เขาคลั่งไคล้ได้อย่างสนุกสนานและตื่นเต้น จึงเกิดความคิดในการนำเรื่องราวของกลุ่มแฟนคลับต่าง ๆ ที่มีอยู่แล้ว มานำเสนอในรูปแบบเกมโชว์
แฟนพันธุ์แท้เริ่มออกอากาศครั้งแรกทางสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 5 เมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ. 2543 ในตอน คาราบาว มีพิธีกรคู่แรกคือ ปัญญา นิรันดร์กุล และ ธีรวัฒน์ อนุวัตรอุดม (สังข์ 108 มงกุฎ) แต่ตั้งแต่เทปที่ 2 เป็นต้นมาทางรายการเหลือพิธีกรเพียงคนเดียวคือปัญญา[ต้องการอ้างอิง]
ปี พ.ศ. 2552 รายการแฟนพันธุ์แท้ได้ยุติการออกอากาศ เนื่องจากสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 5 ยกเลิกสัญญา[ต้องการอ้างอิง]
ปี พ.ศ. 2555 รายการแฟนพันธุ์แท้กลับมาออกอากาศอีกครั้งหลังในรอบเกือบ 3 ปี ทางช่องเดิม โดยเปลี่ยนผู้ดำเนินรายการเป็น กฤษณ์ ศรีภูมิเศรษฐ์ เริ่มออกอากาศเมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2555 ต่อจากรายการ SME ตีแตก
ปี พ.ศ. 2558 รายการแฟนพันธุ์แท้ย้ายมาออกอากาศทางช่องเวิร์คพอยท์ และเปลี่ยนรูปแบบเป็นเทปพิเศษออกอากาศในวันหยุดนักขัตฤกษ์แทน
ปี พ.ศ. 2559 รายการแฟนพันธุ์แท้กลับมาออกอากาศอีกครั้งในชื่อใหม่ว่า แฟนพันธุ์แท้ ซูเปอร์แฟน ได้เปลี่ยนผู้ดำเนินรายการอีกครั้งเป็น กันต์ กันตถาวร โดยเริ่มออกอากาศในวันศุกร์ที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2559 ทางช่องเวิร์คพอยท์
ปี พ.ศ. 2561 รายการแฟนพันธุ์แท้กลับมาออกอากาศอีกครั้งในรูปแบบเดิม และกันต์ได้รับหน้าที่เป็นผู้ดำเนินรายการอีกครั้ง โดยเริ่มออกอากาศในวันศุกร์ที่ 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2561 ทางช่องเวิร์คพอยท์
ปี พ.ศ. 2566 รายการแฟนพันธุ์แท้กลับมาออกอากาศอีกครั้งในชื่อใหม่ว่า แฟนด้อมพันธุ์แท้ เป็นการปรับเพื่อให้เข้ากับยุคสมัย และกันต์ได้รับหน้าที่เป็นผู้ดำเนินรายการอีกครั้ง โดยเตรียมออกอากาศเทปแรกในวันที่ 25 ตุลาคม
สิ่งที่ต่างกัน คือ ถ้ามีผู้เข้าแข่งขันมีคะแนนเท่ากัน จะมีรอบพิเศษ โดยพิธีกรจะอ่านคำถามหรือเปิดภาพขึ้นมา ผู้เข้าแข่งขันจะต้องกดไฟให้ติด ไฟติดที่ใครคนนั้นจะต้องตอบให้ถูก ตอบถูกเข้ารอบ แต่ถ้าตอบผิดจะต้องตกรอบทันที
สิ่งที่ต่างกัน คือ สำหรับ ปี 2013 มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มเป็น 5 รอบ และแต่ละรอบคำถามก็จะเปลี่ยนรูปแบบที่หลากหลายขึ้น
และสำหรับ ปี 2014 นั้น คำถามทั้งหมด 5 รอบจะเหมือนกับปี 2013 แต่มีการปรับการเล่นใหม่เมื่อจบ 1 รอบ ก็จะมีการสลับคนเล่นใหม่ เช่น รอบที่ 1 ผู้เข้าแข่งขันคนแรกจะเป็นคนเล่น เมื่อมาถึงรอบที่ 2 ผู้เข้าแข่งขันคนที่ 2 ก็จะเป็นคนเล่นคนแรก (เดินไต่บันได) และเป็นอย่างนี้ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะครบ 5 รอบ ผู้เข้าแข่งขันที่มีคะแนนน้อยที่สุดจะตกรอบไป หากมีผู้เข้าแข่งขันที่คะแนนเสมอกัน จะต้องแย่งกันกดไฟเพื่อแย่งสิทธิ์ในการตอบ ผู้เข้าแข่งขันคนใดตอบผิดหรือตอบไม่ได้ภายใน 3 วินาที ก็จะตกรอบทันที
โดยแฟนพันธุ์แท้ได้มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการแข่งขันมาเป็นรูปแบบ สภาแฟนพันธุ์แท้ คือสภาที่มีสุดยอดแฟนพันธุ์แท้เรื่องต่าง ๆ ทั้งสิ้น 10 คนมาทำหน้าที่คัดเลือกผู้เข้าแข่งขันที่มานำเสนอความชื่นชอบของตัวเองต่อเรื่องนั้น ๆ ในเวลา 2 นาทีว่าจะเหมาะสมเป็นสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ในเรื่องนั้นหรือไม่โดยทั้ง 10 คนมีคนละ 1 คะแนนหากผู้เข้าแข่งขันคนใดได้ถึง 7 คะแนนหรือมากกว่านั้นก็จะได้ผ่านเข้าสู่รอบคลาสสิกเกมแต่หากผู้เข้าแข่งขันท่านใดได้คะแนนไม่ถึง 7 คะแนนก็ต้องตกรอบไป โดยมีสภาแฟนพันธุ์แท้ 10 คน ดังนี้
เมื่อผู้เข้าแข่งขันได้เป็นสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ในเรื่องนั้นแล้วก็จะต้องเข้ามาแข่งต่อในรอบคลาสสิกเกมทั้งสิ้น 4 หมวดประกอบไปด้วย
ซึ่งสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ต้องสุ่มเลือกหมวดคำถามจากทั้ง 4 หมวดหากสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ตอบถูกก็จะได้เข้าสู่รอบต่อไปหากสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ตอบผิดก็ต้องตกรอบไป (หมายเหตุ : กรณีที่ทำหมวดต่างๆได้รับคะแนนเต็มจะผ่านเข้ารอบระดับทันที)
ผู้เข้าแข่งขันจะต้องตอบคำถามให้ได้ภายในเวลา 3 วินาที (ถ้าตอบผิด มีสิทธิ์ตอบใหม่ได้จนกว่าจะหมดเวลา) โดยแบ่งเป็น 3 รอบ คำถาม 3 ชุดแบ่งเป็นรอบละชุดคำถาม ใครมีคะแนนน้อยที่สุดตกรอบ แต่หากผู้เข้าแข่งขันตอบผิดเท่ากันหรือไม่มีใครตอบผิดเลย ก็จะใช้กฎเหมือนปี 2007-2014 โดยพิธีกรจะอ่านคำถามสำรองขึ้นมา และผู้เข้าแข่งขันจะต้องแย่งกันกดไฟเพื่อแย่งสิทธิ์ในการตอบ ไฟติดที่ใคร คนนั้นต้องตอบ โดยถ้าตอบถูกเข้ารอบทันที ถ้าตอบผิดหรือตอบไม่ได้ภายใน 3 วินาที ก็จะตกรอบทันทีเช่นกัน โดยในรอบนี้จะหาผู้เข้าแข่งขัน 4 คนเพื่อเข้าสู่รอบ Action Game ต่อไป
กติกาในรอบนี้ผู้เข้าแข่งขันทั้ง 4 คนต้องแย่งกันกดสัญญาณไฟเพื่อตอบคำถามของพิธีกรให้ถูกต้อง 1 ข้อ เพื่อเข้ารอบถาม-ตอบ รอบนี้ต้องการผู้เข้ารอบ 2 คน ถ้าเกิดมีผู้เข้าแข่งขันกดสัญญาณไฟได้แล้วตอบผิด พิธีกรจะเฉลยคำถามข้อที่ตอบผิดแล้วเริ่มถามคำถามข้อใหม่ โดยที่ผู้เข้าแข่งขันที่ตอบผิดเมื่อแย่งกดสัญญาณไฟแล้วไม่สามารถตอบผิดได้อีก ถ้าตอบผิดอีกครั้งตกรอบทันที ยกเว้นเกมจิ๊กซอว์และคุณสมบัติที่เมื่อใครตอบผิด พิธีกรจะไม่ถามคำถามข้อใหม่ ต้องเล่นต่อจนกว่าจะมีผู้ตอบถูก แต่ถ้าตอบผิดอีกครั้งใน 2 เกมนี้ตกรอบทันทีเช่นกัน (ใช้กฎเดียวกันกับปี 2012-2014)
กติกาในรอบ ถาม-ตอบ ผู้เข้าแข่งขันทั้ง 2 จะต้องตอบคำถามจากทั้งหมด 6 คำถาม คนละ 3 ข้อ ผู้เข้าแข่งขันที่เข้ารอบมาก่อนมีสิทธิ์เล่นก่อน โดยถ้าหากในรอบนั้นผู้เข้าแข่งขันตอบถูกทั้งคู่หรือผิดทั้งคู่ต้องตอบคำถามข้อที่เหลือต่อ หากผู้เข้าแข่งขันคนใดตอบผิดและผู้เข้าแข่งขันอีกคนตอบถูก ผู้ตอบถูกจะได้เป็นสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ในเรื่องนั้นและได้ตอบคำถามเพื่อชิงของรางวัลสุดพิเศษในรอบคำถามสุดยอดแฟนพันธุ์แท้
สุดยอดแฟนพันธุ์แท้ คือ บุคคลที่ชนะเลิศการแข่งขันแฟนพันธุ์แท้ในแต่ละสัปดาห์ โดยหลังจากผ่านรอบชิงชนะเลิศแล้วจะต้องตอบคำถามสุดยอดแฟนพันธุ์แท้อีก 1 ข้อ โดยถ้าตอบถูกจะได้รับของที่ระลึกสุดพิเศษ และเงินรางวัลจากทางรายการ แต่ถ้าตอบผิดจะไม่ได้รับของรางวัลสุดพิเศษอะไรเลย และที่สำคัญ ผู้ชนะเลิศประจำสัปดาห์ที่ตอบคำถามสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ถูกต้องจะได้สิทธิ์เข้าแข่งขันสุดยอดแฟนพันธุ์แท้แห่งปี (Fan of the year) ซึ่งในแต่ละปีจะมีการนำสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ในแต่ละสัปดาห์ของปีนั้น ๆ มาแข่งขันสุดยอดแฟนพันธุ์แท้แห่งปี (ยกเว้นในปี 2000 ที่ไม่มีการแข่งขันสุดยอดแฟนพันธุ์แท้แห่งปี แต่มีเป็นตอน รวมมิตร คือเอาทุกตอนในปี 2000 มารวมเอาไว้ด้วยกัน และปี 2018 เนื่องจากออกอากาศในครึ่งปีหลัง) ซึ่งมีดังนี้
รูปแบบการแจกของรางวัล มีดังนี้คือ รางวัลปกติ คือถ้วยรางวัลรูปมือจากทางรายการ กับของสะสมที่ระลึกในแต่ละเรื่อง ซึ่งจะให้ทั้งผู้เข้าแข่งขันที่ตอบถูกและตอบผิด และรางวัลพิเศษ เป็นเงินรางวัลมูลค่า 100,000 บาท ซึ่งจะให้เฉพาะผู้เข้าแข่งขันที่ตอบถูกเท่านั้น โดยใช้รูปแบบนี้จนถึงวันที่ 30 มีนาคม พ.ศ. 2544
ต่อมาวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2544 ได้เปลี่ยนรูปแบบใหม่ โดยของสะสมในแต่ละเรื่อง จะย้ายไปเป็นรางวัลพิเศษ ดังนั้น หากผู้เข้าแข่งขันตอบผิด จะได้รับเฉพาะรางวัลปกติ คือถ้วยรางวัลรูปมือเท่านั้นแต่ของสะสมต่าง ๆ จะไม่ได้ โดยใช้รูปแบบนี้จนถึงวันที่ 8 มิถุนายน พ.ศ. 2544 และในวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2544 ของรางวัลปกติได้เพิ่มอีก 1 รายการคือ ประกาศนียบัตรทองคำ และยกเลิกเงินรางวัล 100,000 บาท ซึ่งเป็นรางวัลพิเศษที่ให้เฉพาะผู้เข้าแข่งขันที่ตอบถูกเท่านั้น
นับตั้งแต่แฟนพันธุ์แท้ปี พ.ศ. 2555 หากผู้เข้าแข่งขันตอบผิด ทางรายการจะไม่ได้บันทึกภาพและออกอากาศฉากที่ผู้ดำเนินรายการแสดงความเสียดายต่อของรางวัลที่ผู้เข้าแข่งขันไม่ได้รับ เพื่อเป็นการปกป้องผู้เข้าแข่งขัน
และในปี พ.ศ. 2561 สุดยอดแฟนพันธุ์แท้ที่ตอบถูกจะได้รับถ้วยรางวัลสุดยอดแฟนพันธุ์แท้และรางวัลพิเศษ แต่หากตอบผิดจะได้รับเพียงถ้วยแฟนพันธุ์แท้กลับไป ในปีนี้ไม่มีจัดการแข่งขันแฟนพันธุ์แท้แห่งปีเหมือนปี พ.ศ. 2543
ผู้เข้าแข่งขันแต่ละคนแข่งขันในเรื่องของตัวเอง โดยจะสุ่มลำดับการเล่นด้วยการจับลูกบอลซึ่งในลูกบอลจะระบุชื่อของผู้เล่นแต่ละคน จับออกมาเป็นชื่อของใคร คนนั้นจะต้องลงมาทำการแข่งขัน โดยแต่ละคนจะแข่งขันในเกม 4 หมวด แต่ละหมวดมีคะแนนเต็ม 25 คะแนน รวมทั้งสิ้น 100 คะแนน หากผู้เข้าแข่งขันสามารถทำคะแนนเต็ม 25 คะแนนได้ในหมวดใด จะได้รับรางวัลพิเศษ 10,000 บาท และหากผู้เข้าแข่งขันสามารถทำคะแนนเต็ม 100 คะแนนได้ จะได้รับรางวัลพิเศษ 100,000 บาท
หลังจบการแข่งขันของผู้เข้าแข่งขันทุกคน ผู้เข้าแข่งขันที่ได้คะแนนสูงสุด 5 อันดับแรก จะได้เข้าไปแข่งแฟนพันธุ์แท้แห่งปีในรอบชิงชนะเลิศ
รูปแบบการแข่งขันจะเหมือนกับรอบแรก คือสุ่มจับลูกบอลหาผู้เล่นก่อน-หลังเหมือนเดิม แต่มีการเปลี่ยนแปลงกติกาคือผู้เข้าแข่งขันจะต้องเลือกเล่นหมวดใดหมวดหนึ่งเพียงหมวดเดียวจากทั้งหมด 4 หมวด (3 วินาที/คำถาม-คำตอบ/จิ๊กซอว์/คุณสมบัติ) ใครที่ได้คะแนนมากที่สุดจะได้เป็นสุดยอดแฟนพันธุ์แท้แห่งปี ถ้ามีคะแนนสูงสุดเสมอกันตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ก็จะต้องแข่งขันกันอีกครั้ง โดยเลือกเล่นหมวดใดหมวดหนึ่งจากหมวดที่เหลือที่ผู้เล่นคนนั้น ๆ ยังไม่ได้เล่น หากยังเสมอกันเมื่อครบทั้ง 4 หมวดแล้ว จะมีการแข่งขันในหมวดพิเศษเพื่อตัดสินหาผู้ชนะสุดยอดแฟนพันธุ์แท้แห่งปี
หมายเหตุ : ปี ค.ศ. 2001 - 2008 ของรางวัลจากเบียร์ช้าง (เครื่องดื่มตราช้าง ในปัจจุบัน) และในปี ค.ศ. 2012 - 2014 หากผู้ที่เป็นสุดยอดแฟนพันธุ์แท้แห่งปีเป็นผู้ที่ตอบคำถามสุดยอดแฟนพันธุ์แท้ประจำสัปดาห์ผิด จะได้รับของรางวัลสุดพิเศษประจำสัปดาห์ที่พลาดไปแล้วด้วย
รายการแฟนพันธุ์แท้เคยมีการจัดโปรแกรมพิเศษในชื่อ "Fan Of The Fan" ขึ้น โดยจัดมาแล้วทั้งหมด 2 ครั้ง คือปี 2003 และปี 2004 ซึ่งรูปแบบของเทปพิเศษนี้จะมีการจัดการแข่งขันคล้ายคลึงกับ Fan Of The Years แต่ผู้ที่เข้าแข่งนั้นจะเป็นผู้ที่ชื่นชอบ คลั่งไคล้ในรายการแฟนพันธุ์แท้โดยเฉพาะ โดยในปี 2003 มีผู้เข้าแข่งขันทั้งหมด 8 คน ในปี 2004 มีผู้เข้าแข่งขันทั้งหมด 10 คน ส่วนกติกานั้นจะใช้กฏเดียวกับ Fan Of The Years ทุกประการ ดังนี้
